BROŃ ŚRUTOWA - o czym należy wiedzieć?
1. Znaczenie praktyczne długości luf
Długość luf nowoczesnej broni śrutowej wynosi 65 -76 cm, najczęściej 72 cm. W drylingu, przeważnie 65 cm. Długa lufa umożliwia całkowite spalanie się prochu w lufach i przedłuża działanie siły gazów na śrut, co zwiększa jego szybkość i siłę przebicia. Szybkość śrutu w początkowej fazie lotu w odległości 5 m. od końca lufy wynosi 350-370 m/s, w odległości 35 m. od lufy 190 -240 m/s w zależności od grubości śrutu;
2. Co to są czoki i ich znaczenie;\
To stopniowe, na odcinku 2- 2,5 cm. Zmniejszenie średnicy lufy śrutowej (5—10 cm.) przed jej końcem. Wielkość czoku wynosi : 1/1 (pełny czok) - 0,75 -1,0 mm.
3/4 -0,55 - o,70 mm
1/2 - 0,38 – 0,50 mm.
1/4 - 0,25 mm.
Cylinder - 0
większy czok jest zawsze w lewej lufie dubeltówki lub w górnej lufie nadlufki – boka;
wielkość czoku decyduje o stopniu skupienia wiązki śrutu w kole o średnicy 75 cm. przy strzale z odległości 35m.
Stopień skupienia określa się w procentach w stosunku do ogólnej ilości śrutu w naboju.
Prawidłowy stopień skupienia powinien wynosić:
przy pełnym czoku -70 - 80 %
3/4 czoku - 65 -70 %
1/2 czoku - 60 -65 %
1/4 czoku - 55 – 60 %
cylinder - 35 – 45 %
3. Dlaczego lufy dubeltówki mają czoki różnej wielkości?
Podyktowane to jest potrzebą uzyskania wystarczającego pokrycia śrutem zwierzyny. Pierwszy strzał oddaje się zwykle z prawej lufy, kiedy zwierzyna jest bliżej, a gdy ten strzał jest nieskuteczny i zwierzyna uchodzi, strzela się z lewej lufy o większym czoku, który daje większe skupienie śrutu a tym samym większe pokrycie celu w dalszej odległości, dlatego też trzeba znać instrukcyjne parametry obu luf z uwagi na różnych producentów broni. Najczęściej w lewej lufie jest pełny czok, a w prawej półczok albo w lewej 3/4 czok, a w prawej 1/4 czok;
4. Od czego zależy rozmiar rozsiewu śrutu?
Od wielkości czoka oraz od konstrukcji naboju i warunków atmosferycznych. Obecnie, dla zmniejszenia nadmiernego rozsiewu wiązki śrutu, a także ilości bocznych śrucin, stosuje się w łusce naboju koszyczek plastykowy, w którym znajduje się śrut. Koszyczek ten po opuszczeniu lufy rozchyla się, uwalnia śrut i opada w pobliżu, a śrut pozostaje dłużej w zwartej wiązce.
Wiatr i opady atmosferyczne powodują zwiększony rozsiew śrutu.
5. Lufy cylindryczne - lufy o jednakowej średnicy przewodu na całej długości
6. Rodzaje prochu
Obecnie w użyciu mamy proch bezdymny czyli nitro, może on być - „Nitrocelulozowy” - bardzo ekspansywny – stosowany w broni śrutowej. Ciśnienie powstałe przy jego spalaniu w pierwszej fazie jest bardzo wysokie, co wymaga mocnej konstrukcji broni- komory nabojowej. Prochu tego nie można używać do broni kulowej.
Proch „Nitroglicerynowy” używany do naboi kulowych daje tez duże ciśnienie w komorze nabojowej, a dalej spala się stopniowo w całej długości luf i musi ona mieć mocną konstrukcję
Dla amunicji krótkiej, tzw „szorty” (short) – 65 mm. używa się dolnej granicy normy prochu bezdymnego w stosunku do poszczególnych kalibrów broni śrutowej (12, 16, 20 ) Do pocisków tzw. long (70mm) właściwa jest górna granica normy; Norma ;
kal.12 2,o -2.2 g
kal.16 1,8 -1,9 g
kal. 20 1,6 – 1,7 g
7. Jakie ciśnienie i jaką temperaturę daje wybuch prochu amunicji śrutowej?
Wybuch w komorze nabojowej daje ciśnienie 450 - 550 barów, przy wylocie lufy około 50 barów i w rożnych kalibrach wynosi ona :
kal. 12. ok.450 barów
kal. 16. ok. 500 barów
kal. 20. ok.550 barów
Nabój z wysuszonym prochem daje znacznie wyższe ciśnienie i może być powodem rozerwania broni. Wytrzymałość broni jest sprawdzana amunicją o sile wybuchu o 1/3 wyższej niż amunicja użytkowa. Przy wybuchu prochu powstaje temperatura do 3000 st. C.
8. Zamienność naboju śrutowego
Z broni śrutowej o komorach 6 mm. Nie można strzelać nabojami 70 mm, może to grozić rozerwaniem luf gdyż przy strzale rozwinięta łuska nie wyprostowuje się na skutek braku miejsca, tworzy się z łuski stożek i przez to śrut ma mniejsze ujście niż średnica lufy i napotyka na krzywiznę
9. Skuteczność strzału śrutowego
Zależy od pokrycia zwierzyny śrutem odpowiedniej grubości i odległości strzału. Zwierzyna nie pada od uszkodzenia jej organów wewnętrznych, ale od śmiertelnego porażenia – szoku, wywołanego w systemie nerwowym jednoczesnym uderzeniem śrucin w powłokę skórną. Dla wywołania takiego szoku wystarczy trafienie kuropatwy lub bażanta 4 śrucinami odpowiedniej grubości, a zająca 6.
10. sposób celowania
1). Bron naprowadza się od tyłu na zwierzynę, wyprzedzić ją na odległość odpowiednią do jej szybkości i odległości, i tak prowadząc ją lufami oddać strzał. Zatrzymanie broni w chwili
strzału powoduje strzał spóźniony;
2).Bron wycelowana jest wprost na zwierzynę i tak prowadzi się ją lufami w czasie jej ruchu, a w chwili strzału daje się odpowiednie wyprzedzenie nie przerywając prowadzenia;
3) Broń wycelowana w jakiś punkt, w kierunku którego zdąża zwierzyna, a myśliwy uwzględniając odpowiednie wyprzedzenie wyczekuje ze strzałem do czasu gdy zwierzyna zbliży się do tego punktu. Ten sposób z najlepszym skutkiem wykorzystuje się w lesie , na wąskim przesmyku, itp.
11. Szybkość zwierzyny w ruchu
W czasie 1 s. zwierzyna przebiega :
- jeleń, sarna 10 – 15 m.
dzik 5 - 10 m.
lis 1- 10 m.
zając 5-15 m.
kaczka w przelocie 10 -30 m.
bażant w przelocie 10 -25 m.
kuropatwa 10 -20 m.
kaczka, bażant podrywając się 5-10 m
Śrut w ciągu 0,1s. Pokonuje odległość ok 30 m. a pocisk kulowy ok 80 m.
Wpływ pogody i oświetlenia
Silne oświetlenie lub śnieg dają złudzenie bliskości zwierzyny; Mrok i mgła – oddalają ją; gorące powietrze, zamglenie i zmrok powodują górowanie; zimno, ostre światło i śnieg – dołowanie;
boczne ostre światło padające na przyrządy celownicze powoduje zboczenie punktu trafienia w przeciwną stronę pogoda ma również wpływ na lot śrutu, a nawet pocisku kulowego;
padający deszcz lub śnieg, śrut i pocisk dołują, bo pokonują dodatkowy opór kropel wody i płatków śniegu; silny wiatr znosi na bok śrut lub pocisk kulowy na odległości 150m. o 4-5 cm.
Z tego co wykazano, czynniki pogodowe należy uwzględniać, bo nie są one obojętne dla celności strzału.
Zasięg śrutu wynosi od 200 – 400 m. w zależności od jego wielkości
Jak sprawdzić pokrycie śrutem?
Na dużym arkuszu papieru rysuje się dwa koła, jedno o średnicy 75 cm. Drugie 37,5 cm. W tych kołach rysuje się promienie, w małym 4, a w dużym 12. Do tak przygotowanej tarczy strzela się z odległości 35 m.(50 kroków). Każdy strzał oddaje się do innej tarczy, używając amunicji o różnej grubości śrutu, Sprawdza się – czy jest równomierne rozmieszczenie śrutu w poszczególnych częściach tarczy, z której lufy i jaką grubością śrutu jest najlepsze i najrównomierniejsze pokrycie, można też ustalić % pokrycie w/g zasady: liczbę śrucin w dużym kole dzieli się na liczbę ogólną śrucin w naboju i mnoży się ten rezultat przez 100. jeśli 70 -75 % śrucin rozłożone jest równomiernie o średnicy 75 cm, uznaje się pokrycie za bardzo dobre, przy tym w małym kole winno znajdować się 40 – 50 % liczby śrucin dużego koła, aby uznać pokrycie za dobre, gdyż może być dobre ogólne zagęszczenie, ale złe pokrycie, nierównomierne.
źródło: Opracował na podstawie Vademecum myśliwego Nemrod 73
