Kuna domowa (kamionka)
(Martes foina)
Kuna kamionka żyje w naszych lasach, raczej sporadycznie wybierając za
dom okolice ludzkich siedzib, a nawet nasze domy.
I. Występowanie i siedlisko
Kamionki występują w niemal całej Europie, a ich północną granicą
występowania jest Dania, południową Włochy a nawet wyspa Kreta. Na zachodzie
kamionki występują aż po Hiszpanię, na wschodzie zaś zasiedlają Mongolię oraz tereny
aż po Himalaje. Kuna domowa bytuje również w niektórych stanach USA np.
Wisconsin, na skutek sprowadzenia z Europy. Naturalnie kamionki tworzyły swoje
domostwa w skałach, pustych drzewach lub opuszczonych dziuplach. Dziś większa
część populacji związana jest z człowiekiem, zamieszkując opuszczone lub zagracone
strychy, szopy oraz opuszczone ruiny.
I I . Charakterystyka ogólna
Kolor sukni kuny domowej może być różny, od ciemnobrązowej barwy do
opalistej szarości. Cechą różniącą ją od leśnego kuzyna tumaka, jest występowanie na
podgardlu białego krawata ciągnącego się aż po klatkę piersiową. W niektórych (dość
rzadkich przypadkach) krawat ten nie występuje w ogóle. Nie występuje u nich
dymorfizm płciowy, co znaczy, że samiec i samica nie różnią się od siebie wyglądem.
Podeszwy łap są nieowłosione a poduszki bardzo miękkie, co sprawia iż kuna potrafi
się niemal bezgłośnie poruszać. Gabarytowo, kunę porównać można do kota
domowego (waży około 2 kg) jej ciało jest jednak smuklejsze i długie na 40-50 cm. W
porównaniu z tumakiem, jest nieco mniejsza, ma większą głowę oraz krótszy ogon. W
naturze dożywa zazwyczaj 10 lat, najdłuższy udokumentowany wiek kuny to 18 lat.
III. Odżywianie
Pożywienie kuny składa się zarówno z pokarmu zwierzęcego jak i roślinnego,
w głównej mierze decyduje o tym zasobność środowiska w żer. Ofiarami kuny
najczęściej padają małe ssaki, gryzonie, ptaki oraz ich pisklęta, jak również ulubione
przez kuny jaja ptasie. W przypadku małych jaj, kuna rozbija je i zjada. Z dużych robi
wydmuszki, wysysając pożywny pokarm poprzez przygotowaną przez siebie dziurkę w
skorupce. Z domostw ludzkich potrafi porywać kurczaki oraz króliki. W okresie letnim
kuna potrafi żerować również na płazach (np. żabach) oraz jaszczurkach. W okresie
obfitości pokarmu, robi zapasy na trudniejsze czasy. W menu roślinnym kuny znaleźć
można jagody, maliny, borówki oraz inne owoce leśne, jak również owoce uprawne
np. śliwki czy czereśnie.
IV. Rozmnażanie i rozwój
Okres godów kuny przypada na miesiące czerwiec - sierpień. Wtedy to żyjące
samotnie samce i samice łączą się w pary i odbywają gody. Terytoria samców są
większe od terytoriów samic, przez co samiec zapładnia zazwyczaj więcej niż jedną
samicę. Odgłosy wydawane w tym okresie mogą przypominać miauczenie kota. Do
kopulacji dochodzi przeważnie nocą. Podczas aktu kopulacji (podobnie jak ma to
miejsce u kota domowego) samiec wgryza się w kark samicy, przytrzymując ją w ten
sposób. Jednorazowa kopulacja trwać może nawet do godziny. Zapłodniona samica
po około 275 dniach wydaje na świat potomstwo, przeważnie 3 do 4 ślepych i
nieowłosionych młodych. Ciąża u kun trwa bardzo długo gdyż występuje tu
wstrzymanie rozwoju płodu na poziomie pierwszych podziałów komórkowych, które
to zaczyna normalnie się dzielić w okolicy lutego następnego roku. Młode osiągają
dojrzałość w wieku 14 do 25 miesięcy, choć bywają przypadki, w których samica
zachodzi w ciążę już w następnym roku po swoich narodzinach.
V. Zachowanie
Kuny domowe prowadzą samotniczy tryb życia, wyjątkiem jest okres
godowy, w którym łączą się w pary, w grupie żyje również samica wychowująca
potomstwo. Kamionka wykazuje największą aktywność nocą, choć w czasie rui można
ją spotkać również podczas dnia. Kuny są świetnymi wspinaczami, co wykorzystują
polując na ptaki oraz dostając się do ich gniazd. W domostwach są zmorą hodowców królików, kur czy gołębi. Atakując domowe stada, zabijają więcej niż są zdolne zjeść.
Podobnie jak borsuk, kuna ma dość mały szacunek do człowieka i potrafi obsyczeć
tego, który wchodzi jej w drogę, a czasem nawet zaatakować. W przypadku gdy kuny
zamieszkają w ludzkim domostwie, zachowują się bardzo głośno (głównie
wieczorami), niegdyś w wielu domach wierzono, że to duchy zmarłych przestawiające
meble na zagraconych strychach.
VI. Ekologia gatunku
Znaczenie ekologiczne kuny jako gatunku współżyjącego z człowiekiem
niesie za sobą porównywalną dozę plusów jak i minusów. Do niewątpliwych zalet
występowaniu kun w naszych obejściach, należy fakt, że tępią szczury, myszy oraz inne
gryzonie. Do minusów zaliczyć możemy robienie bałaganu na poddaszach (tworzenie
gniazd, wychodków o nieciekawym zapachu) oraz spustoszenie, jakie powodują wśród
hodowanych drobnych zwierząt. Kolejnym minusem jest upodobanie kun do
nocowania pod maską wyłączonych, jeszcze ciepłych samochodów. Wtedy to potrafią
poprzegryzać wszelkie możliwe kable, powodując znaczące szkody. Pamiętać jednak
należy iż kuna jest zwierzęciem pod ochroną gatunkową w związku z czym należy
ostro reagować zauważając sąsiadów starających się łapać lub zabijać te zwierzęta.
VII. Słowniczek
Niedokuna - o młodej kunie.